ΟΙΣΟΦΑΓΟΣ BARRETT – Γράφει ο Γεώργιος Κ. Οικονόμου Γαστρεντερολόγος – Ηπατολόγος

Το σύνδρομο Barrett είναι ένα μία από τις μακροχρόνιες συνέπειες της Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης (ΓΟΠΝ) και μάλιστα είναι και η πιο επίφοβη καθότι εμπεριέχει τον κίνδυνο εξέλιξης σε καρκίνο.

Η συχνότητα του Barrett, όπως και του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου, έχει αυξηθεί σήμερα ακολουθώντας την έκρηξη της συχνότητας της ΓΟΠΝ ως αποτέλεσμα του σημερινού τρόπου ζωής και διατροφής.

Υπάρχουν νέα άτομα που εμφανίζουν Barrett και από την άλλη ασθενείς μεγάλης ηλικίας με χρόνια και σοβαρή παλινδρόμηση που ουδέποτε θα εμφανίσουν Barrett.

Προφανώς γενετικοί και άλλοι παράγοντες που μέλλει να προσδιοριστούν συμμετέχουν στην εμφάνιση της νόσου.

Το σύνδρομο Barrett (οισοφάγος Barrett) είναι η εμφάνιση εξειδικευμένης εντερικής μετάπλασης στον οισοφάγο στα πλαίσια Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης.

Στην ίδια κατηγορία εντάσσεται από πολλούς και η εμφάνιση εντερικής μετάπλασης στην καρδία (άνω μέρος) του στομάχου. Η εντερική μετάπλαση μπορεί να καταλαμβάνει από μικρή περιοχή του κατώτερου οισοφάγου έως και μεγάλη έκταση του οργάνου.
Η εντερική μετάπλαση στον οισοφάγο, όπως και η εντερική μετάπλαση στο στομάχι, είναι καταστάσεις οι οποίες ενδέχεται να εξελιχθούν σε αδενοκαρκίνωμα (του οισοφάγου ή του στομάχου αντίστοιχα).

Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου επί εδάφους Barrett εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ο πρώτος είναι η έκταση του οισοφάγου Barrett – προφανώς σε μία μικρή έκταση Barrett ο κίνδυνος είναι μικρότερος απ’ ότι σε μία μεγάλη έκταση.

Ο δεύτερος παράγοντας είναι το φύλο. Οι άντρες έχουν σήμερα δεκαπλάσιο κίνδυνο εξέλιξης σε καρκίνο σε σχέση με τις γυναίκες.

Ο τρίτος παράγοντας και ο μοναδικός στον οποίο εμείς μπορούμε να παρέμβουμε είναι η ελαχιστοποίηση των επεισοδίων Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης μέσω τροποποίησης του τρόπου ζωής και διατροφής μας. Συνιστάται η απώλεια βάρους, η διακοπή του καπνίσματος, να αποφεύγεται η κατανάλωση ανθρακούχων, αλκοόλ και καφεϊνης (καφές, σοκολάτα, κακάο, τσάι). Θα να αποφεύγονται τα μεγάλα γεύματα, η πίεση της κοιλιάς ιδίως όταν είναι κανείς φαγωμένος (στενά ρούχα, σκύψιμο, φαγητό στον καναπέ) και το ξάπλωμα πριν την παρέλευση 3 ωρών μετά τα γεύματα. Αντίθετα θα πρέπει να ενθαρρύνεται η σωματική άσκηση και η κατανάλωση άφθονων φυτικών ινών (όχι όμως όξινων όπως το πορτοκάλι).

Σε περιπτώσεις ύπαρξης διαφραγματοκήλης συζητείται παράλληλα το ενδεχόμενο χειρουργικής της διόρθωσης.

H αντιμετώπιση του Barrett σήμερα αφορά σε:

-θεραπεία της Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης με τροποποίηση του τρόπου ζωής και διατροφής (lifestyle modifications),
-αγωγή με φάρμακα της κατηγορίας των αναστολέων της αντλίας πρωτονίων (PPI’s) και ενίοτε και με συμπλήρωμα αντιόξινων ή αλγινικών παραγόντων
-παρακολούθηση με γαστροσκοπήσεις για τον κίνδυνο εξέλιξης

(Πολλοί σήμερα αμφισβητούν την θεραπεία με PPI’s ακόμα και την αναγκαιότητα συχνής παρακολούθησης, αλλά οι απόψεις αυτές θεωρούνται επί του παρόντος αιρετικές )

[quote class = “quote-3”]Το ζητούμενο στον Barrett όπως και σε όλες τις προκαρκινικές καταστάσεις είναι ο μηδενισμός του κινδύνου του αντίστοιχου καρκίνου.[/quote]

Ιδανικά αυτό επιτυγχάνεται με την αφαίρεση της ύποπτης περιοχής ή οργάνου. Μια άλλη προσέγγιση είναι η καταστροφή των ύποπτων περιοχών με διάφορες μεθόδους. Παράδειγματα της πρώτης προσέγγισης είναι η προφυλακτική μαστεκτομή ή υστερεκτομή για τους αντίστοιχους καρκίνους. Παραδείγματα της δεύτερης προσέγγισης είναι η κρυοπηξία στον τράχηλο της μήτρας η εφαρμογή διαφόρων Laser στον τράχηλο ή αλλού.

Η οισοφαγεκτομή πέραν της επικινδυνότητας της ως επέμβαση είναι και αναπηρική επέμβαση και δεν μπορεί να προταθεί προληπτικά.

Οι ενδοσκοπικές τεχνικές αφαίρεσης του Barrett έχουν από την άλλη μεριά εξελιχθεί σε σημαντικό βαθμό σήμερα συγκριτικά με παλιότερα και μπορούν να πετύχουν την εξάλειψη του Barrett αλλά δεν μπορούν να εφαρμοστούν με όση ασφάλεια και επιτυχία θα θέλαμε σε Barrett μεγάλης έκτασης.

Μέθοδοι καταστροφής του Barrett αποτέλεσαν από παλιά πεδίο έντονης έρευνας από παλιά και έχουν βελτιωθεί σημαντικά σήμερα. Σήμερα εφαρμόζεται η καταστροφή με Argon και μάλιστα με την σύγχρονη μορφή του Hybrid Argon, με ραδιοκύματα (Halo) και η κρυοπηξία με CO2.

Το μειονέκτημα αυτών των μεθόδων είναι βασικά ο κίνδυνος μη πλήρους καταστροφής του Barrett και θαψίματος βλεννογόνου Barrett κάτω από μια φαινομενικά φυσιολογική επιφάνεια χωρίς δυνατότητα παρακολούθησης.

Με αυτά τα δεδομένα σήμερα προτείνεται η παρακολούθηση των ασθενών με Barrett χωρίς δυσπλασία με ετήσιες γαστροσκοπήσεις.

Σε περιπτώσεις δυσπλασίας η αντιμετώπιση είναι πιο επιθετική.

Σε ήπια δυσπλασία προτείνεται είτε πιο τακτική παρακολούθηση είτε επεμβατική αντιμετώπιση (ενδοσκοπική εκτομή ή καταστροφή).

Σε βαρειά δυσπλασία συστήνεται ενδοσκοπική αφαίρεση της δυσπλαστικής περιοχής και καταστροφή του περιβάλλοντα βλεννογόνου.

Σε περιπτώσεις κακοήθειας η αντιμετώπιση είναι χειρουργική, δηλαδή οισοφαγεκτομή.

Γεώργιος Κ. Οικονόμου
Γαστρεντερολόγος – Ηπατολόγος
Επιστημονικός Υπεύθυνος
Ενδοσκοπικού Λευκού Σταυρού Αθηνών
Συνεργάτης Ευρωκλινικής Αθηνών