Αποκατάσταση μετά από μαστεκτομή και νέες τεχνικές

Στον τομέα της επανορθωτικής πλαστικής χειρουργικής συγκαταλέγεται και η αποκατάσταση μαστού μετά από μαστεκτομή, η οποία είναι σημαντικό να σημειωθεί πως πλέον έχει διεθνώς εδραιωθεί ως αναπόσπαστο κομμάτι της ολοκληρωμένης θεραπείας στη γυναίκα με καρκίνο μαστού και κατέχει καθοριστικό ρόλο στην ψυχολογία, και την ποιότητα ζωής της ασθενούς. Η γνώση και εμπειρία των state of the art τεχνικών αποκατάστασης, σε συνδυασμό με τη σωστή χειρουργική και ογκολογική προσέγγιση, είναι η χρυσή βάση στη διαχείριση του εκάστοτε περιστατικού.

Η αποκατάσταση του μαστού μετά από μαστεκτομή αποτελεί πεδίο έρευνας και μελέτης εδώ και δεκαετίες. Απώτερος στόχος είναι η αποκατάσταση της συμμετρίας και της αισθητικής του μαστού της γυναίκας, η οποία υποβάλλεται σε μια μείζονα επέμβαση με αρκετό ψυχολογικό βάρος και υπόβαθρο. Με γνώμονα πάντα την ορθή ογκολογική προσέγγιση, ο πλαστικός χειρουργός είναι εκείνος ο οποίος καλείται να προσφέρει λύση στην αποκατάσταση του μαστού.

Οι επιλογές τεχνικών αποκατάστασης όντας πλέον πολλές, κυμαίνονται από σχετικά πιο απλές έως αρκετά πολύπλοκες. Με πιο απλά λόγια χωρίζονται κατά κύριο λόγο ανάλογα το χρονικό περιθώριο κατά το οποίο γίνεται η αποκατάσταση (άμεσα ή σε δεύτερο χρόνο) και το υλικό που χρησιμοποιείται. (Ένθεμα σιλικόνης/ιστικός διατατήρας ή αποκατάσταση με αυτόλογο ιστικό κρημνό όπως πλατύ ραχιαίο μυ και ελεύθερο κοιλιακό κρημνό DIEP).

Ο χρόνος της αποκατάστασης είναι κάτι το οποίο αποφασίζεται ανάλογα το ογκολογικό προφίλ της νόσου, τον τύπο του καρκίνου και την έκταση την οποία κατέχει, δηλαδή την λεμφαδενική διασπορά από τη βιοψία του λεμφαδένα φρουρού και την τοπική επέκταση στο δέρμα και τους περιβάλλοντες ιστούς. Ουσιαστικά όλα τα παραπάνω κρίνουν και το εάν είναι απαραίτητο να συνεχιστεί η θεραπεία και μετά το χειρουργείο με συνεδρίες ακτινοθεραπείας ή χημειοθεραπείας. Εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις για μαστεκτομή και άμεση αποκατάσταση με έκθεμα σιλικόνης σε ένα και μόνο χειρουργείο (one stage technique), μία πρωτοποριακή τεχνική που εφαρμόζουμε τα τελευταία έτη, τότε η ασθενής ολοκληρώνει τη χειρουργική και ογκολογική αντιμετώπιση της νόσου της ενώ παράλληλα αποκαθίσταται η συμμετρία των μαστών, σε ένα χειρουργείο, αποφεύγοντας περαιτέρω επεμβάσεις αποκατάστασης. Εάν όμως το προφίλ της νόσου δεν επιτρέπει την άμεση αποκατάσταση, τότε πραγματοποιείται σε δύο στάδια, με αρχικά την τοποθέτηση ενός ιστικού διατατήρα στον ίδιο χρόνο με τη μαστεκτομή, ο οποίος σταδιακά βελτιώνει την ελαστικότητα του δέρματος μετά τη μαστεκτομή. Έπειτα, αφού ολοκληρωθεί η περαιτέρω ογκολογική θεραπεία (πχ ακτινοθεραπεία), ο διατατήρας αντικαθίσταται σε δεύτερο χρόνο με το αντίστοιχο σε όγκο ένθεμα σιλικόνης.

Το υλικό που χρησιμοποιείται κατά την αποκατάσταση κρίνεται πρωτίστως από το ογκολογικό προφίλ της νόσου, το κλινικό προφίλ της ασθενούς (ηλικία, συνοδά προβλήματα υγείας, κάπνισμα, ποιότητα αιμάτωσης ιστών) και τέλος την επιθυμία της ίδιας. Εάν δεν πληρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις για μαστεκτομή και αποκατάσταση με ένθεμα σιλικόνης σε ένα και μόνο χειρουργείο, τότε στο ίδιο χειρουργείο με τη μαστεκτομή θα χρησιμοποιηθεί ένας ιστικός διατατήρας ο οποίος αντικαθίσταται με μόνιμο ένθεμα σιλικόνης όταν η ασθενής ολοκληρώσει την μετεγχειρητική θεραπεία της. Το είδος, σχήμα και όγκος του ενθέματος που θα χρησιμοποιηθεί σε όλες τις περιπτώσεις, αποφασίζεται ανάλογα την ποιότητα του εναπομείναντα ιστού μετά τη μαστεκτομή, τη διάπλαση των μαστών, το σωματότυπο και τη συμμετρία που θα προσφέρει στην ασθενή. Είναι κάτι που γίνεται εξατομικευμένα στο εκάστοτε περιστατικό. Κάπου εδώ, αξίζει να σημειωθεί πως τα ενθέματα που χρησιμοποιούμε είναι τελευταίας τεχνολογίας, ελεγμένα από τις αρχές ελέγχου ποιότητας Αμερικής (FDA) και Ευρώπης (EMA) και κατασκευασμένα με τις νεότερες τεχνικές ποιότητας και ασφάλειας.

Τα τελευταία χρόνια μια νέα τεχνική έχει κάνει την εμφάνισή της στην αποκατάσταση μαστού μετά από μαστεκτομή, σε πρώτο ή δεύτερο χρόνο, με την χρήση αυτόλογου ελεύθερου κοιλιακού κρημνού DIEP (Deep Inferior Epigastric Perforator flap). Αυτός ο δερμοϋποδόριος κρημνός αφαιρείται από το κάτω μέρος της κοιλιάς, όπως ακριβώς γίνεται και σε αισθητικές επεμβάσεις κοιλιοπλαστικής και μαζί με τα αγγεία που το αιματώνουν, τοποθετείται στο μαστό. Έτσι, γίνεται εφικτό με αυτόλογο ιστό της ασθενούς να προσφέρουμε τον αντίστοιχο όγκο, όπως με ένα ένθεμα σιλικόνης. Τα αγγεία αναστομώνονται με τεχνικές μικροχειρουργικής στα αντίστοιχα αγγεία του θώρακα και ο κρημνός συνεχίζει να αιματώνεται και να συμπεριφέρεται σαν κανονικό λίπος του σώματος. Η τομή της κοιλιάς είναι ίδια με αυτή της κοιλιοπλαστικής και κρύβεται στη γραμμή του εσώρουχου/παντελονιού. Προϋπόθεση είναι να υπάρχει αρκετός δερμοϋποδόριος ιστός ώστε να προσφέρει τον επιθυμητό όγκο, χωρίς να παραμείνει ένα κακό αισθητικό αποτέλεσμα στην δότρια περιοχή της κάτω κοιλίας.

Κλείνοντας, είναι σημαντικό να επισημανθεί πως όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν την ορθή συνεργασία όλης της ομάδας αντιμετώπισης της νόσου της γυναίκας (χειρουργός μαστού, πλαστικός χειρουργός, ογκολόγος, ακτινοθεραπευτής, ακτινολόγος) καθώς και τη γνώση και εμπειρία όλων των τεχνικών, προκειμένου να γίνει σωστή, ολοκληρωμένη και state of the art αντιμετώπιση της νόσου της ασθενούς με όσο το δυνατόν μικρή νοσηλεία (1-3 ημέρες ανάλογα την τεχνική), γρήγορη ανάρρωση και επάνοδο στην φυσιολογική της καθημερινότητα, και τελικά ένα καλαίσθητο αποτέλεσμα που θα τη συνοδεύει εφ΄ όρου ζωής.

Dr. Δημήτριος Αντωνόπουλος
Πλαστικός Χειρουργός
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών
Πλαστική Επανορθωτική και Αισθητική Χειρουργική
Συνεργάτης Νοσοκομείο Υγεία, Μητέρα, Metropolitan Αθήνα, Θεραπευτήριο Ολύμπιον Πάτρα.