Γεώργιος Σακοράφας, MD, PhD | Καρκίνος θυρεοειδούς – Πώς οι νέες τεχνολογίες βοηθούν στην διάγνωση και την αντιμετώπισή του

Οι καταιγιστικές εξελίξεις και πρόοδοι στην ιατρική και στη ιατρική τεχνολογία έχουν αλλάξει ριζικά τον τρόπο διάγνωσης και θεραπείας πολλών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου. Ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι μία πολύ συνηθισμένη μορφή καρκίνου που διαγιγνώσκεται όλο και πιο συχνά. Στη σύντομη αυτή δημοσίευση παρουσιάζονται συνοπτικά κάποιες από τις αλλαγές που έχουν προκύψει τα τελευταία χρόνια όσον αφορά την διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου θυρεοειδούς.

Υπερηχογράφημα υψηλής ευκρίνειας

Η εισαγωγή στην κλινική πράξη του υπερηχογραφήματος υψηλής ευκρίνειας προσφέρει πλέον την δυνατότητα έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου θυρεοειδούς, σε πολύ πρώιμα στάδια της νόσου, χωρίς ο ασθενής να παρουσιάζει κάποια συμπτώματα ή κλινικές εκδηλώσεις. Όχι σπάνια, ο έμπειρος ακτινολόγος μπορεί να ανακαλύψει στο υπερηχογράφημα καρκίνους θυρεοειδούς διαμέτρου λίγων μόνο χιλιοστών. Ο συνδυασμός του υπερηχογραφήματος με την παρακέντηση του ύποπτου όζου με λεπτή βελόνη προσφέρει σήμερα τη δυνατότητα διάγνωσης του καρκίνου θυρεοειδούς με υψηλά ποσοστά ακρίβειας.

Γενετικός έλεγχος

Έλεγχος μεταλλάξεων για το μυελοειδές καρκίνωμα θυρεοειδούς

Ο γενετικός έλεγχος δίνει τη δυνατότητα ακόμη και πρόληψης κάποιων μορφών καρκίνου. Στην περίπτωση του καρκίνου θυρεοειδούς (και ειδικά του μυελοειδούς καρκίνου) είναι σήμερα εφικτός ο γενετικός έλεγχος των μελών μιας οικογένειας (με θετικό οικογενειακό ιστορικό) για την ανίχνευση ειδικών μεταλλάξεων που – όταν υπάρχουν – συνοδεύονται από εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο εμφάνισης μυελοειδούς καρκίνου θυρεοειδούς. Ο έλεγχος αυτός προτείνεται και σε παιδιά των οικογενειών αυτών καθώς -αν ανιχνευθούν οι ‘επικίνδυνες’ μεταλλάξεις θα χρειαστεί να γίνει αφαίρεση του θυρεοειδούς ιδανικά πριν την ανάπτυξη μυελοειδούς καρκίνου θυρεοειδούς (προφυλακτική θυρεοειδεκτομή).

Μοριακός έλεγχος σε όζους θυρεοειδούς

Τα τελευταία χρόνια έχει προταθεί ο μοριακός έλεγχος στο υλικό που λαμβάνεται με την παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA) ενός όζου θυρεοειδούς που θεωρείται οριακά ύποπτος για καρκίνο θυρεοειδούς. Το σκεπτικό είναι ότι οι μεταλλάξεις που ανιχνεύονται στο υλικό αυτό θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση της πιθανότητας να υποκρύπτεται καρκίνος θυρεοειδούς και επομένως θα ήταν ίσως χρήσιμες για την επιλογή των ασθενών προς χειρουργική επέμβαση. Στην πράξη εντούτοις υπάρχουν περιορισμοί της μεθόδου και η απόφαση για επέμβαση θα πρέπει να λαμβάνεται συνεκτιμώντας και άλλες κλινικοεργαστηριακές και απεικονιστικές παραμέτρους.

Σταδιοποίηση του καρκίνου θυρεοειδούς

Με τον όρο “σταδιοποίηση του καρκίνου” αναφερόμαστε στην περιγραφή του βαθμού διασποράς (“εξάπλωσης”) της νόσου. Ο καρκίνος θυρεοειδούς μπορεί να είναι εντοπισμένος στον θυρεοειδή, μπορεί να επεκτείνεται εκτός του θυρεοειδούς αλλά μόνο στον τράχηλο (εξωθυρεοειδική επέκταση ή μεταστάσεις στους λεμφαδένες του τραχήλου) ή μπορεί να υπάρχουν μεταστάσεις και σε μακρινά όργανα (πνεύμονες, οστά, εγκέφαλο, ήπαρ κλπ.).

Είναι αυτονόητο ότι για τη σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση του ασθενούς με καρκίνο θυροειδούς θα πρέπει να είναι γνωστό το στάδιο της νόσου, καθώς η θεραπεία εξατομικεύεται ανάλογα με τα ιδιαίτερα ευρήματα στον κάθε συγκεκριμένο ασθενή.

Τεράστιο εν προκειμένω ρόλο παίζει η σύγχρονη απεικόνιση και θα αναφερθούν επιλεκτικά δύο εξετάσεις.

Χαρτογράφηση λεμφαδένων τραχήλου

Οι μεταστάσεις στους λεμφαδένες του τραχήλου είναι συχνές στον καρκίνο θυρεοειδούς όταν τίθεται η διάγνωση. Ο έλεγχος για λεμφαδενικές μεταστάσεις είναι απαραίτητος σε κάθε ασθενή με διάγνωση ή υποψία καρκίνου θυρεοειδούς καθώς -αν υπάρχουν- η απλή αφαίρεση θυρεοειδούς δεν είναι αρκετή. Με τον όρο “χαρτογράφηση λεμφαδένων τραχήλου” αναφερόμαστε στην λεπτομερή περιγραφή της παρουσίας ύποπτων ή παθολογικών λεμφαδένων στον τράχηλο του ασθενούς με καρκίνο θυρεοειδούς.

Στην χαρτογράφηση λεμφαδένων τραχήλου περιγράφεται λεπτομερώς

Ο αριθμός των ύποπτων ή παθολογικών λεμφαδένων

Οι διαστάσεις τους

Η ακριβής τους θέση (και σε σχέση με τα παρακείμενα ανατομικά οδηγά σημεία)

Για την ακριβή χαρτογράφηση απαιτείται σημαντική  εμπειρία από την πλευρά του ακτινολόγου που καλείται να αξιολογήσει τους απεικονιστικούς χαρακτήρες των λεμφαδένων του τραχήλου και να αναγνωρίσει τους τυχόν ύποπτους ή παθολογικούς λεμφαδένες.

Αν υπάρξουν παθολογικά ευρήματα στην χαρτογράφηση λεμφαδένων ο χειρουργός θα πρέπει να είναι σε θέση να εκτελέσει όχι μόνο την θυρεοειδεκτομή αλλά και μία πλέον πολύπλοκη χειρουργική επέμβαση, τον λεμφαδενικό καθαρισμό του τραχήλου.

Σήμερα, η χαρτογράφηση γίνεται με τη βοήθεια του υπερηχογραφήματος (κυρίως) αν και έχει προταθεί και η χρήση της αξονικής τομογραφίας (δεν προτιμάται).

PET-CT scan

Σε επιλεγμένους ασθενείς με υποψία μεταστατικής νόσου (στον τράχηλο ή οπουδήποτε αλλού), που δεν μπορεί να εντοπιστεί με τις συνήθεις τεχνικές απεικόνισης,η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET-CTscan) μπορεί να βοηθήσει στον ακριβή εντοπισμό της.

Επεμβάσεις θυρεοειδούς

Πηγές ενέργειας

Διευκολύνουν την εκτέλεση της επέμβασης (θυρεοειδεκτομή με ή χωρίς λεμφαδενικό καθαρισμό) αντικαθιστώντας την απολίνωση των αγγείων με ράμματα (παλιά τεχνική). Είναι ιδιαίτερα χρήσιμες σε τεχνικά δύσκολα περιστατικά, όπως ευμεγέθεις βρογχοκήλες, ιδιαίτερα με κατάδυση στο θώρακα, σε μεγάλες τοξικές βρογχοκήλες.

Νευροπαρακολούθηση

Υπάρχουν σήμερα δύο τεχνικές νευροπαρακολούθησης (διαλείπουσα και συνεχής) για την προστασία της φωνητικής λειτουργίας στην διάρκεια της επέμβασης. Στη συνεχή νευροπαρακολούθηση ελέγχεται σε πραγματικό χρόνο (συνεχή) η φωνητική λειτουργία. Θεωρείται τεχνικό βοήθημα, ιδιαίτερα σε επανεπεμβάσεις στον τράχηλο ή σε επαγγελματίες φωνής (π.χ. τραγουδιστές, δημοσιογράφους κλπ.) δεν είναι όμως υποκατάστατο της εμπειρίας του χειρουργού.

Γεώργιος Σακοράφας, MD, PhD

Χειρουργός θυρεοειδούς – παραθυρεοειδών

Επ. Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών

Τ. Συντονιστής Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής ΑΓΙΟΥ ΣΑΒΒΑ

ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ: ΕΥΓΕΝΙΔΕΙΟ – ΙΑΤΡΙΚΟ ΨΥΧΙΚΟΥ – ΜΗΤΕΡΑ