Αίτια, Διάγνωση και Αντιμετώπιση
Η υπογονιμότητα είναι μια σημαντική κατάσταση που επηρεάζει πολλά ζευγάρια σε παγκόσμια κλίμακα. Ορίζεται ως η αδυναμία σύλληψης μετά από ένα έτος τακτικών σεξουαλικών συνευρέσεων χωρίς προφύλαξη. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ), περίπου το 15-20% των ζευγαρίων αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας. Στην περίπτωση των γυναικών, η υπογονιμότητα μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως ανατομικά προβλήματα, ορμονικές διαταραχές ή λειτουργικές ανωμαλίες. Στο παρόν άρθρο, θα αναλύσουμε τις κύριες αιτίες γυναικείας υπογονιμότητας, τις μεθόδους διάγνωσης και τις σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Η γυναικείας υπογονιμότητα μπορεί να οφέιλεται σε:
– Διαταραχές Ωορρηξίας. Η ωορρηξία είναι μια κρίσιμη διαδικασία για την αναπαραγωγή. Όταν δεν λειτουργεί σωστά, μπορεί να οδηγήσει σε υπογονιμότητα. Ορισμένες συνθήκες που επηρεάζουν την ωορρηξία περιλαμβάνουν: το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS), μια συχνή ορμονική διαταραχή που προκαλεί ανωμαλίες στην ωορρηξία, η πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια (POI), όταν οι ωοθήκες παύουν να λειτουργούν πριν από την ηλικία των 40 ετών, ή σε διαταραχές του υποθαλάμου ή της υπόφυσης, όπως διαταραχές στις ορμόνες FSH και LH, που ρυθμίζουν την ωορρηξία.
– Ανατομικά Προβλήματα. Αποφράξεις στις σάλπιγγες λόγω μολύνσεων (π.χ. χλαμύδια), ενδομητρίωσης ή χειρουργικών επεμβάσεων, ενδομητρίωση, δηλαδή η ανάπτυξη ενδομητρικού ιστού εκτός μήτρας, που μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα, ινομυώματα ή πολύποδες ενδομητρίου, καλοήθεις όγκοι της μήτρας οι οποίοι όμως μπορεί να παρεμβαίνουν στη γονιμοποίηση του ωαρίου ή την εμφύτευση ενός εμβρύου.
-Παράγοντες Ηλικίας. Μετά τα 35, η ποιότητα και ποσότητα των ωαρίων μειώνεται σημαντικά, αυξάνοντας τον κίνδυνο υπογονιμότητας.
– Άλλες Παθολογίες όπως Θυρεοειδικές διαταραχές (υπο- ή υπερθυρεοειδισμός), αυτοάνοσες ασθένειες που επηρεάζουν την αναπαραγωγική λειτουργία ή χρόνιες ασθένειες όπως ο σκχαρώδης διαβήτης.
Για τη διάγνωση της υπογονιμότητας, οι γυναίκες μπορούν να υποβληθούν σε μια σειρά εξετάσεων:
Αρχικά γίνεται αξιολόγηση του εμμηνορρυσικού κύκλου και εξέταση για πιθανές λοιμώξεις ή χειρουργικές επεμβάσεις.
Ορμονικές Εξετάσεις
– FSH, LH, Οιστρογόνα, Προλακτίνη: Για αξιολόγηση της ωοθηκικής λειτουργίας.
– Θυρεοειδικές ορμόνες (TSH, T4): Για έλεγχο θυρεοειδικής λειτουργίας.
– AMH (Anti-Müllerian Hormone): Δείκτης ωοθηκικής δραστηριότητας/εφεδρίας.
Απεικονιστικές μεθόδους
– Υπερηχογράφημα, για έλεγχο της μήτρας και των ωοθηκών.
– Υστεροσαλπιγγογραφία (HSG), για έλεγχο της κινητικότητας και της βατότητας των σαλπίγγων.
– Υστεροσκόπηση, για έλεγχο της ενδομήτριας κοιλότητας.
– Λαπαροσκόπηση για ενδομητρίωση, συμφύσεις ή αποφράξεις σαλπίγγων.
Γενετικές Εξετάσεις
– Ανάλυση για χρωμοσωμικές ανωμαλίες (π.χ. Σύνδρομο Turner, Fragile X).
Μέθοδοι Αντιμετώπισης
Φαρμακευτική Αγωγή
– Ενίσχυση Ωορρηξίας: Με φάρμακα όπως η κλομιφαίνη.
– Θεραπεία Πρόκλησης Ωορρηξίας σε PCOS: Με μετφορμίνη ή letrozole.
– Ορμονική θεραπεία: Για θυρεοειδικές διαταραχές ή υψηλή προλακτίνη.
Χειρουργικές Επεμβάσεις
– Αφαίρεση ινομυωμάτων ή πολυπόδων ενδομητρίου.
– Διόρθωση αποφράξεων στις σάλπιγγες.
– Θεραπεία ενδομητρίωσης.
Τεχνητή Γονιμοποίηση
– Σπερματέγχυση (IUI): Έγχυση σπερματοζωαρίων στη μήτρα μετά από επεξεργασία και βελτίωση του σπέρματος.
– Εξωσωματική γονιμοποίηση (κλασική) (IVF): Συνδυασμός ωαρίων και σπέρματος στο εργαστήριο, παρακολούθηση της γονιμοποίησης του ωαρίου και μεταφορά εμβρύων μετά την αυτόματη γονιμοποίηση.
– Εξωσωματική μικρογονιμοποίηση (ICSI): Συνήυως για περιπτώσεις ανδρικής υπογονιμότητας.
Εναλλακτικές Προσεγγίσεις
– Κρυοσυντήρηση ωαρίων, για γυναίκες που θέλουν να αναβάλουν τη μητρότητα.
– Χρήση δωρητριών ωαρίων σε περιπτώσεις πρώιμης ωοθηκικής ανεπάρκειας.
Η γυναικεία υπογονιμότητα μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Η σύγχρονη ιατρική προσφέρει πολλές επιλογές αντιμετώπισης. Η έγκαιρη διάγνωση και η εξατομικευμένη θεραπεία είναι κρίσιμες για την αύξηση των πιθανοτήτων εγκυμοσύνης. Για τα ζευγάρια που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, η συμβουλευτική από ειδικούς γονιμότητας μπορεί να προσφέρει λύσεις και ελπίδα.
Νίκος Καραμαλίκης
Μαιευτήρας Γυναικολόγος
Εξειδικευμένος ενδοσκοπικός χειρουργός
Ιατρός αναπαραγωγής