Ξένια Ο. Σιδηρόγλου Μαιευτήρας – Χειρουργος – Γυναικολόγος

18 Ιανουαρίου 2019 19:37

Ξένια Ο. Σιδηρόγλου MD, MSc

ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ – ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ – ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ

MSc University of Alabama, USA

Πτυχιούχος Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

τ. Ιατρός Μαιευτικής – Γυναικολογικής κλινικής «Αλεξάνδρα»

Επιστημονικός Συνεργάτης Μαιευτηρίων ΡΕΑ, ΛΗΤΩ, ΙΑΣΩ

Ιατρείο: Κασομούλη 51, Νέος Κόσμος

Τηλ.: 2109273455 – 6977341087, e-mail: [email protected]

 

Ενδομητρίωση

Η ενδομητρίωση είναι μια καλοήθης πάθηση, που χαρακτηρίζεται από την έκτοπη ανάπτυξη ενδομητρικού ιστού εκτός μήτρας. Εντοπίζεται κυρίως στις ωοθήκες, στις σάλπιγγες και σπανιότερα σε άλλες θέσεις.
Όσον αφορά την αιτιολογία της έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες. Η θεωρία της «άμεσης εμφύτευσης» είναι η ευρύτερα αποδεκτή. Σύμφωνα μ’ αυτή, τα ενδομητρικά κύτταρα, που υπάρχουν στο αίμα της περιόδου, εμφυτεύονται κατευθείαν στην ελάσσονα πύελο, μετά από παλινδρόμηση δια μέσω των σαλπίγγων.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης;

Τα κλασσικά συμπτώματα της είναι ο πόνος και η υπογονιμότητα. Ο πόνος μπορεί να εκδηλωθεί με 3 τρόπους:

  • Δυσμηνόρροια: Είναι ο πόνος που αρχίζει 24-48 ώρες πριν την έμμηνο ρύση, προοδευτικά γίνεται περισσότερο δυνατός και συνήθως υπάρχει μικρή ή καμία απάντηση στη θεραπεία με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα.

  • Δυσπαρεύνια: Είναι ο πόνος που εμφανίζεται κατά τη σεξουαλική επαφή.

  • Χρόνιο Πυελικό Άλγος: Είναι το άλγος που έχει χρονική διάρκεια τουλάχιστον 6 μηνών και εντοπίζεται από τον ομφαλό και κάτω.

Η ενδομητρίωση σε ποσοστό 20-40% προκαλεί υπογονιμότητα, ενώ εάν συμβεί εγκυμοσύνη παρατηρείται ύφεση της νόσου. Οι πιθανοί μηχανισμοί μέσω των οποίων η ενδομητρίωση προκαλεί υπογονιμότητα είναι οι συμφύσεις στις ωοθήκες και τις σάλπιγγες και οι διαταραχές ωοθυλακιορρηξίας.

Πως γίνεται η διάγνωση της ενδομητρίωσης;

Το ιστορικό της ασθενούς θα δώσει πληροφορίες σχετικά με την έναρξη, την εντόπιση, τη διάρκεια και τα χαρακτηριστικά του άλγους.

Η αμφίχειρη γυναικολογική ψηλάφηση προσφέρει σημαντική βοήθεια, αφού μπορεί να διαπιστώσουμε σώμα μήτρας καθηλωμένο σε οπίσθια θέση ή κάποια επώδυνη μάζα στις ωοθήκες.

Το διακολπικό υπερηχογράφημα αποτελεί βασική εξέταση, αφού μπορεί εύκολα ν’ αποκαλύψει την ύπαρξη κύστεων στις ωοθήκες.

Η μαγνητική τομογραφία βοηθά σημαντικά στον προσδιορισμό και τη διαφορική διάγνωση των ενδομητριοειδών κύστεων από τις άλλες κυστικές διογκώσεις των ωοθηκών, όπως και στην ανίχνευση μικρών ενδομητρικών εστιών (μέχρι 3mm).

Ο παρακλινικός έλεγχος θα πρέπει να περιλαμβάνει και τη μέτρηση του καρκινικού αντιγόνου CA-125. Το CA-125 μπορεί να ανευρίσκεται ελαφρά αυξημένο σε ασθενείς με ενδομητρίωση, αλλά δεν αποτελεί ειδικό δείκτη, καθώς αυξημένες τιμές παρατηρούνται και σε άλλες καταστάσεις (π.χ. φλεγμονή της πυέλου κ.α.)

Η λαπαροσκόπηση αποτελεί το «χρυσό κανόνα» (gold standard), στη διάγνωση της ενδομητρίωσης. Με τη λαπαροσκόπηση προσδιορίζεται ακριβώς η έκταση και καθορίζεται το στάδιο της νόσου. Επίσης, με τη λαπαροσκόπηση ελέγχεται η διαβατότητα των σαλπίγγων με την έγχυση χρωστικής ουσίας.

Πως αντιμετωπίζεται η ενδομητρίωση;

Η θεραπεία της ενδομητρίωσης μπορεί να είναι φαρμακευτική, χειρουργική ή συνδυασμός και των δύο. Το είδος της θεραπείας εξαρτάται από την ηλικία της ασθενούς, την επιθυμία για εγκυμοσύνη, την ένταση και διάρκεια των συμπτωμάτων, το στάδιο της νόσου και εάν πρόκειται για πρωτοπαθή νόσο η υποτροπή.

Η φαρμακευτική (ορμονική) θεραπεία περιλαμβάνει φάρμακα που προκαλούν καταστολή της σύνθεσης των οιστρογόνων και αμηνόρροια, με αποτέλεσμα την ατροφία των ενδομητρικών εστιών. Η φαρμακευτική θεραπεία έχει ένδειξη σε ασθενείς χωρίς εκτεταμένες συμφύσεις και πρόβλημα γονιμότητας καθώς και στην ανακούφιση των συμπτωμάτων (κυρίως του πόνου).

Στη φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνονται πολλές φαρμακευτικές ουσίες. Τα αντισυλληπτικά δισκία τα οποία χρησιμοποιούνται σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να είναι αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης μετά από συνεχή χορήγηση για 6-12 μήνες. Τα ποσοστά ανακούφισης των συμπτωμάτων (δυσμηνόρροιας, πυελικού άλγους) κυμαίνονται στο 60-95%.

Η χρήση των GnRH – αγωνιστών έχει σήμερα ευρεία εφαρμογή για την αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης. Η διάρκεια της θεραπείας είναι 6 μήνες και η δόση 3,75mg ανά μήνα ή 11,25mg ανά τρίμηνο, ενδομυϊκά η υποδόρια. Η χορήγηση τους έχει ως αποτέλεσμα αμηνόρροια και αναστρέψιμη ψευδοεμμηνόπαυση.

Η χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται σε ασθενείς νεαρής ηλικίας που θέλουν να διατηρήσουν ή να βελτιώσουν την αναπαραγωγική τους ικανότητα και σε γυναίκες με υπογονιμότητα, που οφείλεται στην ενδομητρίωση.

Η λαπαροσκόπηση ενδείκνυται στον μεγαλύτερο αριθμό ασθενών, αφού έχει πολλά πλεονεκτήματα, όπως μικρότερη νοσηρότητα, λιγότερες πιθανότητες υποτροπής και μετεγχειρητικές συμφύσεις και άρα καλύτερα ποσοστά γονιμότητας,

Η λαπαροτομία πρέπει να εφαρμόζεται σε προχωρημένα στάδια της νόσου και στις γυναίκες που απαιτείται ριζική θεραπεία και δεν είναι απαραίτητη η διατήρηση της γονιμότητας.

Η χειρουργική θεραπεία αποβλέπει στην εξαίρεση ή καυτηρίαση όλων των ορατών εστιών της νόσου, τη λύση των συμφύσεων, την εξαίρεση ενδομητριωμάτων και την αποκατάσταση φυσιολογικών ανατομικών σχέσεων της πυέλου.

Τα αποτελέσματα της χειρουργικής θεραπείας της ενδομητρίωσης, κυμαίνονται στο 60-80% όσον αφορά την ανακούφιση απ’ τον πόνο και 60% ποσοστά εγκυμοσύνης (ελαφρά και μέτρια ενδομητρίωση). Τα υψηλότερα ποσοστά εγκυμοσύνης παρατηρούνται μέσα στον πρώτο χρόνο από την εφαρμογή της χειρουργικής θεραπείας.

Σε περιπτώσεις υπογονιμότητας και σε προχωρημένα στάδια της νόσου ενδεχομένως να κρίνεται απαραίτητη η άμεση εξωσωματική γονιμοποίηση.

Η ενδομητρίωση παρουσιάζει υψηλά ποσοστά υποτροπών. Για τον περιορισμό των υποτροπών συνίσταται η φαρμακευτική αγωγή με GnRH – αγωνιστές μετά την επέμβαση.

Η έγκαιρη διάγνωση και αποκατάσταση των βλαβών της νόσου συμβάλλει στην πρόληψη της ενδομητρίωσης και στην βελτίωση της ποιότητας ζωής πολλών γυναικών που πάσχουν απ’ αυτήν.